MAARTEN VAN ROSSUM: Turkije zal ook iets moeten inleveren om in de EU te worden toegelaten

Als Turkije haar goede wil laten zien om te mogen toetreden tot de EU zal zij de illegale bezetting van Cyprus moeten opgeven. Cyprus werd in 1974 gedeeltelijk bezet door Turkse militaire troepen, na de onafhankelijkheid van Groot-Brittannië namen de spanningen tussen Grieken en Turken toe en deze kregen tussen 1963 en 1967 het karakter van een burgeroorlog, waarin Grieks en Turks-Cypriotische nationalisten tegenover elkaar stonden.

Dit was aanleiding voor de VN tot het sturen van een vredesmacht, die nog steeds op het eiland opereert. Onder gewelddadige druk van Grieks-Cypriotische nationalisten trok een groot deel van de Turks-Cyprioten zich terug in enclaves, die door de regering tot het enigszins afnemen van de spanningen na 1967, bovendien economisch en politiek werden geboycot. Na een crisis in 1967, waarbij hevige onderlinge gevechten leken uit te lopen op een invasie door Turkije, die wilde optreden als garantstellende mogendheid, begonnen beide gemeenschappen onderhandelingen. Dat gebeurde onder leiding van Rauf Denktaş en Glafkos Klerides, die tijdelijk een zekere ontspanning teweeg brachten.

Die toenadering werd ruw onderbroken toen het Griekse kolonelsbewind in 1974 een staatsgreep tegen president Makarios organiseerde, met als doel aansluiting van Cyprus bij Griekenland. Deze staatsgreep leidde tot hevige gevechten tussen voor- en tegenstanders van aartsbisschop Makarios. De poging tot staatsgreep en doorgaande geweldscampagnes van EOKA tegen de Turks-Cyprioten was aanleiding voor Turkije om eenzijdig in te grijpen, nadat de Britten hadden geweigerd in te stemmen met een gezamenlijke actie. Turkije ging in juli 1974 over tot een invasie waarbij een deel van het noorden van het eiland werd bezet.

Turkije kan niet na een verloren wereldoorlog blijven vasthouden aan de verloren gebieden van het Ottomaanse Rijk, een verloren oorlog betekent nu eenmaal simpelweg verloren. De Turken op Cyprus moeten kiezen of ze onder Grieks bestuur willen leven of repatriëren naar Turkije. Als Turkije eenmaal is toegelaten tot de EU kunnen zij vrij reizen in de EU en dus ook naar Cyprus en zich daar ook weer vrij kunnen vestigen, mits zij daar nog behoefte aan hebben. Halsstarrigheid van de Turken zal slechts leidden tot een nieuw conflict op Cyprus en een nieuwe interventie van de VN en zal de toetreding van Turkije opnieuw vele jaren vertragen.